Γράφει στο http://efiveia.gr/
η Ψυχολόγος, Υπ.R-DMT,MBPsS,Ψυχολογίας, Χοροθεραπείας Βασιλική Παναγιωτοπούλου
Οι έφηβοι υποφέρουν από φοβίες, άγχος και ανησυχίες όπως και οι ενήλικες. Η Φοβία είναι ένας επίμονος, έντονος και αδικαιολόγητος φόβος, ο οποίος εμφανίζεται όταν ο έφηβος εκτεθεί σε συγκεκριμένες συνθήκες ή με την παρουσία κάποιου αντικειμένου. Για να θεωρηθεί Φοβία ένας φόβος πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον έξι μήνες. Το άγχος χαρακτηρίζεται από δυνατά αρνητικά συναισθήματα και από φυσική ένταση που προετοιμάζει τους εφήβους να αντιμετωπίσουν κάποιον μελλοντικό κίνδυνο. Σε αντίθεση με την φοβία που αφορά έναν παρόντα φόβο, οι αγχώδεις διαταραχές που εμφανίζουν οι έφηβοι είναι:
1. Διαταραχή Πανικού: είναι μια περίοδος κατά την οποία ο έφηβος βιώνει έναν έντονο αδικαιολόγητο φόβο και αισθάνεται εξαιρετικά δυσάρεστα (ζαλάδα, δυσκολία στην αναπνοή, τρέμουλο, ο φόβος ότι θα χαθεί ο έλεγχος, αύξηση των καρδιακών παλμών κλπ)
2. Ειδικές Φοβίες, στις οποίες περιλαμβάνονται οι φοβίες για διάφορα έντομα, ζώα, κλπ (σφήκες, αράχνες κατσαρίδες), φόβος για ύψη, κλειστοφοβία, φόβος για αστραπές και κεραυνούς.
3. Αγοραφοβία: είναι ο φόβος για τα πολυσύχναστα μέρη (πολυκαταστήματα, μετρό, κλπ)
4. Κοινωνική φοβία ή διαταραχή κοινωνικού άγχους: είναι o φόβος της έκθεσης μπροστά σε κοινό και της κοινωνικής επαφής με άτομα που ανήκουν στην ίδια ομάδα (σχολείο, αθλητική /καλλιτεχνική ομάδα κλπ), ο φόβος της κριτικής από τους άλλους. Επίσης υπάρχουν άτομα που φοβούνται να φάνε, να γράψουν, να μιλήσουν μπροστά σε άλλους.
5. Επιλεκτική Αλαλία: είναι όταν κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες στρες ο έφηβος/η δεν μπορεί να μιλήσει.
6. Διαταραχή άγχους του αποχωρισμού: είναι όταν ο αποχωρισμός μας (έστω και σύντομος) από αγαπημένα μας πρόσωπα μας δημιουργεί άγχος. Είναι πιο συνηθισμένη στην παιδική ηλικία εμφανίζεται όμως και στην εφηβεία.
7. Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή: Χαρακτηρίζεται από χρόνιο άγχος, έντονη ανησυχία και ένταση. Παράλογη ανησυχία για μια μελλοντική καταστροφή η οποία συνήθως συνοδεύεται και από φυσικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, ναυτία, μυϊκή ένταση.
8. Μετατραυματική αγχώδης διαταραχή: Τρομακτικές σκέψεις και άγχος που ξεκινούν μετά από μια τραυματική εμπειρία.
9. Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή: Επαναλαμβανόμενες ανεπιθύμητες σκέψεις που δημιουργούν άγχος, καθώς και μια τελετουργική συμπεριφορά που αποτελεί διέξοδο από το άγχος.
Στην εφηβεία η ανάγκη απόκτησης ταυτότητας είναι πολύ έντονη και οδηγεί τους εφήβους σε συστηματική ενασχόληση με την εικόνα τους, καθώς τους απασχολεί ιδιαίτερα πώς φαίνονται στους άλλους. Είναι φυσικό επομένως η αγχώδης διαταραχή που αντιμετωπίζουν συχνότερα να είναι η κοινωνική φοβία η οποία εμφανίζεται συνήθως ως:
- Φόβος για πρόσκληση σε ραντεβού: φόβος γενικότερα του να συναντήσουν ανθρώπους, ή να προτείνουν κάποια συνάντηση. Επίσης εμφανίζονται περιπτώσεις όπου εμφανίζεται και ο φόβος του να μοιραστούν προσωπικές λεπτομέρειες που μπορεί να επηρεάσουν την πορεία μιας σχέσης.
- Φόβος του δημόσιου λόγου: η πλέον συνηθισμένη από τις κοινωνικές φοβίες που εμφανίζεται στους εφήβους. Είναι ο φόβος της παρουσίασης μιας εργασίας συνήθως στο σχολείο, η οποία μπορεί να απαιτεί και την συμμετοχή σε ομαδική συζήτηση.
- Ο φόβος των εξετάσεων: Είναι ένας φόβος που απασχολεί συνήθως άτομα που είχαν λάβει κακά αποτελέσματα σε εξετάσεις κατά το παρελθόν. Ο φόβος μπορεί να γίνει τόσο έντονος, που κάποιοι έφηβοι αρρωσταίνουν.
- Ο φόβος της παράστασης (stage fright): Είναι ο πιο συνηθισμένος φόβος και πολύ φυσιολογικά όλοι μας αισθανόμαστε λίγο άγχος πριν από την συμμετοχή μας σε μια παράσταση (αθλητική, καλλιτεχνική κλπ), αλλά κάποιοι έφηβοι αγχώνονται τόσο πολύ που αυτό επηρεάζει την απόδοση τους.
- Ο φόβος της συνδιαλλαγής με πρόσωπα εξουσίας: δηλαδή με δασκάλους, γιατρούς, γονείς κ.λ.π.
Η κληρονομικότητα και το περιβάλλον παίζουν σημαντικό ρόλο για την εμφάνιση των φοβιών στους εφήβους. Συνήθως υπάρχει μια πρώτη τραυματική εμπειρία με κάποιο αντικείμενο ή κατάσταση πριν αυτό καταστεί φοβικό αντικείμενο ή κατάσταση.
Τα συμπτώματα που εμφανίζει ένας έφηβος με φοβία είναι:
- Αύξηση των καρδιακών παλμών
- Εφίδρωση
- Τρέμουλο
- Αίσθημα σοκ
- Πόνος στο στήθος
- Διαταραχές στο στομάχι
- Ζαλάδα ή αίσθημα λιποθυμίας
- Φόβος του θανάτου
- Μούδιασμα
- Ερυθρότητα και έξαψη
Η μέθοδος θεραπείας των φοβιών εξαρτάται από την ηλικία του εφήβου, το ιατρικό του ιστορικό, την ένταση των συμπτωμάτων και τον τύπο της φοβίας. Οπωσδήποτε, η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση οδηγούν όχι μόνο στην θεραπεία αλλά συντελούν στην βελτίωση της ζωής των εφήβων και στην περαιτέρω ανάπτυξη της προσωπικότητας τους.
ΔΙΔΑΚΤΗΡΙΟ-Φροντιστήριο Μέσης Εκπαίδευσης (Θετικό-Θεωρητικό-ΕΠΑ.Λ ) 